1 Paulo deli Sailasa iluluvapelasi mapilasina Ampipoli deli Apolonia, e leimaisi mapilana Tesalonaika, e baisa itotu kwaitala si bwala tapwaroru mina Yudia. 2 E makawala la bubunela, Paulo isuvi osi bwala tapwaroru. Olumoulela kwaitolu sabate ibubwagwagu baisa tomota metoya Buki Pilabumaboma kala ginigini, 3 ikikatumiki deli ililakasi baisa matausina kidamwa Mesaia[a] ibodi bilumkoli mmayuyu, bikaliga e bitokaia bimovavau goli. E Paulo ikaibiga, kawala, “Matauna Yesu, matauna goli lakakamituli baisa yokomi, e matauwena Mesaia.” 4 E mimilisi matausina isimokwitasi isegolaisi Paulo sola Sailasa; e mimilisi tuvaila, saina budoveka matausina mina Girisi ititemmalaisi Yaubada, deli bidubadu minasina giyouvila.
5 Mitaga mina Yudia ipogisi e ikauwaisi mimilisi tonamakava bubunesi gaga, ititogugulasi obukubaku e iwaiweyasi olopola valu, e saina mogega itokaia. E iviviasi la bwala taitala tau yagala Yeisoni odakuna, e inainevisi Paulo sola Sailasa mwada bimaiyaisi omitasi tomota. 6 Mitaga tutala gala ibanaisi matausina e itovilasi iyosisi Yeisoni ibiasi deli mimilisi totapwaroru tuvaila, e imaiyaisi omitasi tokwaraiwogala valu e iwaiweyasi kawasi, “Matausina tauwau iiyomatulasi pakula baisa valu valu komwaidona. E baisa tuta leimakaiadasi oda valusi 7 mitaga Yeisoni isivigasi matausina ola bwala. Matausina ikoulovaisi Giyouveka la karaiwaga e ikikaibigasi mwada taiyuwela guyau isisu e matauwena yagala Yesu.” 8 E biga mabigasina iyogibuluwi tobobawa deli valu kala tokwaraiwaga, e saina mogega itokaia. 9 Valu kala tokwaraiwaga ikaraiwogaisi Yeisoni deli sala bimapusi wa mani avaka ibodi kasi taneku, e oluvi itugwalaisi matausina ilosi.
10 E bogwa leidudubila, totapwaroru iwitalaisi Paulo deli Sailasa ilosi mapilana Beria. E tutala leiviloubusisi ovalu ilosi osi bwala tapwaroru mina Yudia. 11 Tomotala mapilana valu saina toninitalapula, ikalisauwaisi mina Tesalonaika. Paila saina magisi biligalegasi biga, e yam yam ikikalawasi Buki Pilabumaboma mwada bibanaisi avaka kala kamokwita Paulo la biga. 12 E bidubadu matausina idubumaisi. E deli bidubadu vilesi Girisi giyouvila deli bidubadu mina Girisi tauwau makawala goli idubumaisi. 13 Mitaga tutala mina Yudia tolesi Tesalonaika ilagaisi kidamwa Paulo leikikamituli bigala Yaubada mapilana Beria, e matausina leimaisi baisa ititamnabaisi deli ikobilibilaisi tomota, mwada tuvaila kominimani bitokaia. 14 E nanakwa totapwaroru iwitalaisi Paulo bivabusi bila olumata, mitaga Sailasa sola Timoti kasitaiyu bisimwaisi Beria. 15 Oluvi matausina leivakoulisi Paulo imaiyaisi mapilana Adeni. Oluvi matausina ikaimilavausi Beria imaiyaisi Paulo la karaiwaga baisa Sailasa sola Timoti kidamwa binanakwasi bimakaiasi matauna.
16 E Paulo itutuli Sailasa sola Timoti mapilana Adeni. Igisi valu ivakasau tokolu e nanola saina mmayuyu. 17 Mapaila ibibigatonasi osi bwala tapwaroru mina Yudia, baisa mina Yudia deli matausina gala mina Yudia availa availa ititapwarorusi[b] baisa Yaubada; deli yam yam ibibigatonasi obikubaku deli availa availa ililoulasi makadana. 18 Tuvaila mimilisi tovituloki metoya osi boda Epikurio[c] deli Sitowiki[d] ikominimanisi deli Paulo. Mimilisi ikaibigasi, kawasi, “Woo! Tauwau, avaka matauna tokapatula biga mwada bilivala?”
22 Mapaila Paulo itomalaula omitasi togugula baisa Ariopago,z Ariopago.Gagabila bitagini, “Paulo itomalaula odabala makwaina koya Ariopago”. ikawota kawala, “Ka! Yokomi mina Adeni. Komwaidona avaka lagigisi ikikamitulaimi yokomi saina mbwailimi tapwaroru. 23 Paila latitavina olumoulela mi valu e lagisi omi bwala tapwaroru, abani kwaitala kabolula[h] deli kala ginigini, ‘Baisa takabomaisi paila taitala yaubada gala tanikolaisi.’ E lokutemmalaisi taitala Yaubada deli mi bubeikam, e matauwena goli baisa tuta avivitulokaimi. 24 Yaubada matauna valu watanawa kala tobubuli deli vavagi komwaidona isisu odabala pwaipwaia, matauna Guyoula labuma deli watanawa, e gala ibodi bisisu wa bwala kwebumaboma tomota eikaliakaisi oyumasi. [i] 25 E matauna gala magila kwaitala vavagi tomota oyumasi bivagaisi paila matauna, mitaga matauna titoulela leisaiki momova, yagisa, deli vavagi komwaidona baisa tomota komwaidosi goli. 26 Metoya baisa taitala taub taitala tau.Mimilisi buki pilabubogwa iginisi “budotala boda”. ibubuli komwaidosi mina watanawa avai dala avai dala, e isaiki si valu baisa ovalu watanawa komwaidona. E matauna inigibogwi paila si tuta ambaisa bisisuaisi, deli ammakawala si valu kala kalitutila. 27 Ivagi baisa makawala mwada mina watanawa binainevisi matauna kaina bikabakakavasi mwada bibanaisi matauna. Mitaga Yaubada gala isikaduwonaku metoya baisa availa yakidasi taitala taitala. 28 Paila makawala taitala[k] eigini,
32 Tutala matausina bogwa leilagaisi Paulo eilivala paila taitala eitokaia imovavau goli, e mimilisi matausina ivigaki kasi yousokana baisa matauna. Mitaga mimilisi matausina eikaibigasi, kawasi, “Yakamaisi magimasi bakalegavausi avaka lokulivali.” 33 Mapaila Paulo isilavi gugula. 34 Mimilisi matausina ipiaisi matauna e idubumaisi; taitala matausina Daionisio, matauna taitala kala boda Ariopago, e natala vivila yagala Damari, e deli mimilisi tuvaila.
<- SI VAVAGI APOSETOLO 16SI VAVAGI APOSETOLO 18 ->-
a Kugisi makasana Biga Kala Katumiki.
b Kugisi VA 10.2 kala katumiki.
c Matauna Epikurio eikaliga omitibogwa wa taitu 270 BC. Matauna la vituloki kidamwa nona mwamwasila wala ikalisau vavagi komwaidona baisa ovalu watanawa.
d Mabudona iuvitulokisi taitala tovituloki yagala Seno. Matauna Seno eikaliga omitibogwa wa taitu 265 BC, e ivituloki kidamwa nona mwamwasila vavagitoula bitabani kidamwa tuta komwaidona tapeuloki wala, e gala bitatagwala vavagi bwaina kaina vavagi gaga biyogagaida — mmwasawa kaina mmayuyu, guguwa bidubadu kaina mmakava, woula peulela kaina kala mamama, taimamila kaina kowolova.
e valu kala toyamata: Gagabila bitagini, “imaiyaisi makwaina koya Ariopago.”
f Mapilana kala kivila ‘koyala Aresa’. Minana Aresa mina Girisi si yaubada natana isim la karaiwaga biyamati kabilia komwaidona. Mina Roum idokaisi minana Masa. Mina Adeni si tokwaraiwaga mabudona tuta tuta bisigugulasi wa koya makwaina, mauula idokaisi mabudona Ariopago.
g Ariopago.Gagabila bitagini, “Paulo itomalaula odabala makwaina koya Ariopago”.
h Mina Adeni ititapwarorusi baisa yaubada bidubadu, mauula ikaliaiisi kabolula bidubadu. Mitaga kasi kokola kaina eilumwelavaisi natana yaubada, kaina natana isisu minana gala einikolaisi, mauula eikaliaiisi makwaina kabolula “paila taitala yaubada gala tanikolaisi.”
17:24 17.24-25 1 Gwe 8.27; Ais 42.5; VA 7.48
j taitala tau.Mimilisi buki pilabubogwa iginisi “budotala boda”. k Matauna kaina taitala tobutu wosi guma Kiriti eikaliga omitibogwa (katitaikina 600 BC) yagala Epimenidesi. ~12~ Tokwabitam idokaisi Paulo ilivala paila Arato, matauna taitala mina Girisi si tobutu wosi, kaina paila Kilianiti, matauna taitala tovituloki osi boda Sitowiki. Matausina kasitaiyu isisuaisi 350 BC.