1 [a]Ja ísâ ínɨ í mə́ shîn yí, Yésus mú kə ŋgə kyey Galilê. Nyə a shígɛ́ cɛɛl kə Yudéa, *Oyúdɛn bwə́ á ŋgə sɔ̧́ nə́ bwə́ gwú nyə. 2 [b]Í á bə ntâg ɨɨ́, Oyúdɛn zaŋ nyáŋ bwə́ á dʉ jɔ̂w nə́ Zaŋ məbanda[c] yí í mú kúnə́-kúnə. 3 Yésus omínyɔŋʉ̂ bɛ́ bwə́ mú cɨ nə nyə nə́: «Wúg wa wo kə́g Yudéa, *ompwíín bwô bwə́ kə́g nə́mə́ dʉ́g mísɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ wó ŋgə́ sá myá. 4 Ja múúd mə cɛ́ɛ́l nə́ bwə́ mpúg nyə yí, nyə ádɛ́ nyiŋgə ŋgə sá isâ ishwoó ishwoo. Məma mísɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ wó ŋgə́ sá mínɨ, í jɨɨ nə́ wo lwóyág myo bəl-bə̂l dɨ̂.» 5 [d]Í á bə na, omínyɔŋʉ̂ bɛ́ bwə́mɛ́fwó nda *búgʉla nyə. 6 [e]Yésus mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Fwála dâm í afwóyɛ́ bə; bɨ bâŋ bɨ bʉ́sə nə fwála ija byɛ̂sh.» 7 [f]Buud ɔ shí ga bwə́ cúgɛ́ nə ŋkul mpii bɨ̂; bwə́ ŋgə mpii mɛ̂, nəcé mə ŋgə bwaagʉlə bwo nə́ bɔ̂w bwo misɔ́ɔ́lʉ́gʉ́. 8 Bɨ báá kagá, mɛɛ mə akɛ́ɛ́ zâŋ nɨɨ́d, nəcé fwála dâm í afwóyɛ́ bwəma. 9 Ja nyə á shîn cɨ nə bwo ntʉ́nɨ yí, nyə á lʉ́g Galilê.
10 Yésus nyə á ka nə́mə́ zə bád kə zâŋ dɨ́ omínyɔŋʉ̂ bɛ́ bwə́ mə́ bwey kə. Nyə á kə nda muud ŋgə́ shwaaw yɛ́, kú bə bəl-bə̂l dɨ̂. 11 [~7~]Oyúdɛn bwə́ á ŋgə sɔ̧́ nyə zâŋ dɨ́, bwə́ ŋgə́ jî nə́: «A jɨ ŋgow?» 12 Buud bwə́ á ŋgə bul lás lə́sʉ́ yé íkínda dɨ̂; bɔ́ɔ́l bwə́ ŋgə́ cɨ nə́: «A jɨ jɔ̧ múúd», bɔ́ɔ́lʉ́gá nə́: «Mbɔ̂. A ŋgə yida kʉl buud jugʉ́». 13 [~8~]Njɨ, isâ ínɨ byɛ̂sh í á ŋgə bə, muud kú cwééd nyə nə́ kpwɔɔ́, bwə́ ŋgə́ fúndə *Oyúdɛn.
14 Zaŋ í á ka zə wɔ́ɔ́s tʉ́tám[~9~]. Yésus mú bád kə Luŋ mə́ Zɛmbî kə ŋgə yə buud minjɨ́ɨ́gʉ́lá. 15 [~10~]Oyúdɛn bwə́ mú ŋgə káam nyə nə́: «Muud ɛ́ga nyə á mpu dʉ́ga bímbí lʉ́ kwas ntʉdɛlɛ́ nyɛ nda sá shikûl?» 16 [~11~]Yésus mú bɛ̧sa bwo nə́: «Njɨ́ɨ́gʉ́lá mə́ ŋgə́ jɨ́ɨ́gʉli yí í áŋgɛ̂ nə zhu mə́mɛ́fwó dɨ́; í ŋgə zhu wə́ muud nyə á ntɨ mə yɛ́. 17 Múúd mə ká cɛɛl sá sâ Zɛmbî mə jɨ́ɨ́ yí, a ka mpu ŋkí njɨ́ɨ́gʉ́lá wâm í ŋgə zhu wə́ Zɛmbî, ŋkí mə ŋgə tɛ́ wo nə lúu. 18 [~12~]Muud mə́ dʉ tɛ́ íbwiiŋgyá nə lúu yɛ́, a dʉ sɔ̧́ nə́ gúmə́ í kə́g nyə́dɨ́; njɨ, muud mə sɔ̧́ nə́ gúmə́ í kə́g wə́ muud nyə á ntɨ nyə yɛ́, nywáá jisə tʉ́təlí, a cugɛ́ nə məshɨɨgâ. 19 [~13~]Ŋgaá Moyîz nyə a shí yə bɨ́ *mbwoomb mə́cɛ̧ɛ̧? Njɨ, kú nə tɔɔ muud ŋgə́ baagʉlə mwo. Nəcé jɨ́ bɨ́ ŋgə́ sɔ̧́ nə́ bɨ mə gwú mə yí?» 20 [~14~]Buud bwə́ mú bɛ̧sa nə nyə nə́: «Jamb í ŋgə ntágʉlə wo. Zə́ ŋgə́ sɔ̧́ nə́ a gwú wo?» 21 [~15~]Yésus mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Mɛɛ mə a sá njɨ sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́[~16~] ŋgwûd, í mə́ tɨ́ bɨ́ məkuú shí. 22 [~17~]Ŋgaá Moyîz nyə á cɨ nə́ bɨ dʉ́g sá ábɨwáág, í njúl nə́ nyə dɨ́ nyə a tɛ́ɛ́d dʉ́lə sá ábɨwáág, odâ wə́ bwə́ á tɛ́ɛ́d. Njɨ, nda Moyîz nyə á cɨ nə́ bɨ dʉ́g sá nə́, bɨ mú dʉ sá ábɨwáág wɔɔŋgʉ́ tɔɔ jwɔ́w lʉ́ Sábaad. 23 [~18~]Bɨ mə́ magʉlə nə́ bɨ é dʉ sá ábɨwáág jwɔ̂w lʉ́ Sábaad, nəcé bɨ acɛ́ɛ́lɛ́ caam cɛ̧ɛ̧ mə́ Moyîz; ká nəcé jɨ́ bɨ́ mə́ gwág bɔ̂w ja mə́ lwág múúd ncindî jwɔ̂w lʉ́ Sábaad yí? 24 [~19~]Kúgá ná dʉ ŋwa ísâ njɨ váál bɨ́ ŋgə́ dʉ́g yí, dʉgá ŋwa ísâ váál í jə́la yí.»
25 [~20~]Bɔ́ɔ́l búúd ɔ́ Yurʉ́səlɛm bwə́ á ka ŋgə cɨ nə́: «Ŋgaá muud bwə́ ŋgə́ sɔ̧́ nə́ bwə́ gwú wə́ ɛ́ga? 26 [~21~]Ká dʉgá, nywáá ŋgə lás bəl-bə̂l dɨ̂, bwə́ nda cɨ nyə tɔɔ sâ. Ye micî mísʉ́ mí mə́ mpu fwámɛ́ mpu nə́ nyə wə́ jísə́ *Krîst e? 27 [~22~]Sə́ bâŋ sə́ mə́ mpú kʉ́l múúd ɛ́ga ŋgə́ zhu yí, í njúl nə́, ja Krîst mə bá zə yí, muud nyə abʉ́lɛ mpu kʉ́l á bá zhu yí.» 28 [~23~]Nə́ ndɛɛ́, Yésus ŋgə́ yə buud minjɨ́ɨ́gʉ́lá *Luŋ mə́ Zɛmbî, a mə́ shwal cɨ gwɔ́w-gwɔ̂w nə́: «Bɨ mə mpú mə ɛ̧ɛ̧́? Bɨ́ mpu nə́mə́ kʉ́l mə́ ŋgə́ zhu yí! Ká mə a shígɛ́ zə nə lúu wâm, muud nyə á ntɨ mə yɛ́ jisə abúgʉ́lág; njɨ bɨ ampúyɛ́ nyə. 29 Mɛɛ mə mpú nyə, mə ŋgə zhu nyə́dɨ́, nyə wə́ nyə a ntɨ mə.» 30 [~24~]Njɨ nyə á lás ntʉ́nɨ yí, bwə́ mú ŋgə sɔ̧́ məzhɨɨ́ nə́ bwə́ bii nyə; njɨ, muud nyə a shígɛ́ kúnya nə nyə, í á bə wəla dɛ́ kú fwo wɔ́ɔ́s. 31 [~25~]Í á ka bə na mə́ŋkúmbə mə búúd mə́nɨ dɨ nə́, bɔ́ɔ́l ŋkí bulya bwə́ á *búgʉla nyə; bwə́ mú ŋgə cɨ nə́: «Ja Krîst mə bá zə yí, ye a bá nyiŋgə bul sá *mə́shimbá cɔ̧́ múúd ɛ́ga?»
32 *Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ á ka gwág buud bwə́ ŋgə́ nyímbʉla ntɔ́ lúu mə́ Yésus dɨ̂. Bə́nɔ̂ŋ mílúlúú myâ ofada bwə́ mú kənd ífulísh nə́ bwə́ kə́g bii nyə. 33 [~26~][~27~]Yésus mú cɨ nə́: «Sə́nɔ̂ŋ bɨ́ é ŋgə na bə fúfwálá nə́ ndɛɛ́, mə mú kə wə́ muud nyə á ntɨ mə yɛ́. 34 [~28~]Bɨ mə bá sɔ̧́ mə, kú kwey, nəcé bɨ́ cugɛ́ nə ŋkul bá kə kʉ́l mə́ bá bə yí.» 35 *Oyúdɛn bwə́ mú ŋgə cɨ bwə́mɛ́ nə bwə́mɛ́ nə́: «Ŋgow á bá ka kə nə́ sə́ nda bá kwey nyə ɛ́nɛ? Ye a bá kə búúd bʉ́sʉ́ bwə́ á mə́ kə ŋgə ji mílɔɔm mí Ogʉrɛ̂k dɨ́ wá, kə ŋgə yə Ogʉrɛ̂k minjɨ́ɨ́gʉ́lá? 36 A cɨ́ nə “Bɨ mə bá sɔ̧́ mə, kú kwey, nəcé bɨ́ cugɛ́ nə ŋkul bá kə kʉ́l mə́ bá bə yí.” Ntɔ́ mə́ kə́ nə́ jɨ?»
37 [~29~]Jwɔ́w á məshíné, jwɔ́w zâŋ í ká dʉ busʉla[~30~] yí, Yésus nyə a tɔ̂w tʉ́təlí a mú cɨ gwɔ́w gwɔ̂w nə́: «Ŋkí muud ŋgə gwág shwáásʉ́lə minʉ́, a zə́g mə́dɨ́ zə ŋgul. 38 Muud mə búgʉ́lá mə yɛ́, məjúwó mâ cʉg mə́ é dʉ júg wú nyə lámʉ́d nda miŋgwɔ̧ɔ̧́, nə́mə́ nda Kálaad Zɛmbî ŋgə́ cɨ nə́.» 39 [~31~]Ja nyə́ a ŋgə lás ntɔ́ yí, nyə á ŋgə cɨ Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim í á bə nə́, buud bɛ̂sh bwə́ bá *búgʉla nyə wá bwə́ bá lə́g yí; í á bə, Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim kú fwo zə nəcé Yésus nyə a shígɛ́ fwo ŋwa gúmə́.
40 [~32~]Í á ka bə, ja búúd bwə́ á gwág lə́sʉ́ yé nɨ yí, bɔ́ɔ́l bwə́ á ŋgə cɨ nə́: «Bʉ́bə́lɛ́, muud ɛ́ga wə́ jísə́ *Múúd micúndə́[~33~]»; 41 bɔ́ɔ́l bâŋ nə́: «Krîst wə́ ɛ́nɛ», bɔ́ɔ́lʉ́gá ka ŋgə cɨ nə́: «Krîst cugɛ́ nə ŋkul zhu Galilê. 42 [~34~]Ŋgaá Kálaad Zɛmbî ŋgə cɨ gúl kʉ́kʉ́lʉ́d nə́ *Krîst mə bá zhu mpwoŋ buud mə *Dávid dɨ̂? Ntɔ́ jɨ nə́ a bá zhu Dávid dɨ́ də́nd, Betʉlehɛm.» 43 Buud bwə́ mú bə ícé íbá lúu mə́ Yésus dɨ̂. 44 Bɔ́ɔ́lʉ́gá bwə́ mú ŋgə jɨɨ nə́ bwə́ bii nyə; njɨ, muud nyə a shígɛ́ kúnya nə nyə.
45 Ifulísh í mə́ ka kə nyiŋgə. Mílúlúú myâ ofada bə́nɔ̂ŋ *Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ mú jî bwo nə́: «Bɨ mə́ bə kú zə nə nyə? Nəcé jɨ?» 46 Ifulísh nə́: «Muud nyə afwóyɛ́ bwɛlɛ lás nda muud ɛ́nɛ.» 47 Ofarizyɛ̂ŋ ntâg nə́: «Bɨ mə́ nə́mə́ bɨ́d nə́ a kʉ́lʉg bɨ́ jugʉ́ ɛ̧ɛ̧́? 48 Ye bɨ mə́ fwo bwɛlɛ dʉ́g wúl cî ŋkí ŋgwɔ́l Farizyɛ̂ŋ mə *búgʉ́lá nyə? 49 Zhwog buud bɨ́ ŋgə́ dʉ́g bwə́ ŋgə́ *búgʉla nyə ɔ́nɨ bwə́ ámpúyɛ́ mə́cɛ̧ɛ̧, bʉ́sə nə məlweemyâ.» 50 [~35~]Nikodɛ̂m muud nyə á fwo kə wə́ Yésus yɛ́ nyə á bə sámbá mícî mínɨɨ́d; a mú ka cɨ nə bwo nə́: 51 [~36~]«Ye məcɛ̧ɛ̧ mə́sʉ́ mə́ magʉlə nə́ shé yə́g muud məbɛ̧ɛ̧́ a kú fwo kaad, sə́ mpu sâ nyə ámə sá yí?» 52 Bwə́ nə nɛ́ nə́: «Wo á zhu nə́mə́ Galilê? Fwog ná mpu faas, wo ákweyɛ nə́ ŋgwɔ́l múúd micúndə́ nyə a mə́ bwɛlɛ zhu Galilê.» 53 [~37~][Bwə́ mú bwɨ́lya, ŋgə kə bwə́dɨ́ mínjɔ́w.
<- Yuánɛs 6Yuánɛs 8 ->7:1 5.18
7:2 Ləv 23.33-34; Mbá 16.13-15
c Zaŋ məbanda í á dʉ bə, Oyúdɛn dʉ ji mə́banda dɨ́, dʉ tə́dʉga váál Zɛmbî nyə á ŋgə baagʉlə bwo ja bwə́ á ŋgə cʉgə mə́banda dɨ́ shí a shwééshá yí. Dʉ́gʉ́g vʉgʉli fə́b 486.7:5 16.9
7:6 2.4
7:7 15.18; 16.33; 17.14; Mat 10.22; 24.9; 1Yn 3.13
7:11 11.56
7:13 9.22
~9~ Zaŋ í á dʉ já mwɔ̂w zaŋgbá; tʉ́tám zaŋ jisə mwɔ̂w mə́lɔ́ɔl shwóg, mwɔ̂w mə́lɔ́ɔl mpʉ́s.7:15 Mat 13.54; Luk 2.47
7:16 12.49; 14.10
7:18 5.41; 8.50; 12.43
7:19 1.17; Mis 7.53; Rom 2.17-24
7:20 8.48
7:21 5.9
~16~ Yésus ŋgə cɨ lwagʉ́lə nyə á lwag muud jwɔ́w lʉ́ Sábaad yí (Yuá 5.5).7:22 Mət 17.9-14; Ləv 12.3
7:23 5.9
7:24 8.15
7:25 5.18
7:26 4.25; 18.20
7:27 9.29
7:28 8.55; 17.8, 21, 25
7:30 2.4; 7.44
7:31 2.23
7:33 8.14
7:33 13.33; 16.5
7:34 8.21; 13.36
7:37 Ləv 23.36; Yuá 4.10, 14; Mbʉ́ 22.17
~30~ Zaŋ í á fwo dʉ ŋgə sɨ̂y tâŋ mwɔ̂w zaŋgbá kú fwo kyɛɛg, í ka kə busʉla jwɔ́w lʉ́ mwɔɔmb (Wo jɨ nə ŋkul dʉ́g sá nɨ Ləv 23.36).7:39 14.16; 17.1
7:40 6.14
~33~ Oyúdɛn bwə́ á ŋgə bwánd nə́ Zɛmbî mə bá ntɨ bwo ŋgwɔ́l Múúd micúndə́ njúl nda Moyîz; Moyîz nyəmɛ́fwó nyə á jaaw bwo ntɔ́. (Mbá 18.15-18).7:42 Iza 11.1; Msh 5.1-2; Mat 20.30-31
7:50 3.1-2
7:51 Mbá 1.16-17; 17.6
~37~ Míl mícilyá mí ayág mí cugɛ́ nə impánzə́ tɛ́ɛ́d 7.53 kə kumə 8.11.