3 Nəhatətəiən tatol məmə kitah kotəhrun vivi məmə natimnati rəha nəhue nɨftəni u, Uhgɨn təməghati əmə, kəni ilah kəmotatɨg.[b] Natimnati iətəm kauteruh u rəueiu, in təməsosiən nati kəti iətəm tɨnatɨg rəkɨs mol ilah lan. 4 Epɨl in təməhatətə əskasɨk e Uhgɨn, tol lanəha in təməfən nati kəti kəm Uhgɨn iətəm təuvɨr mapirəkɨs rəha Ken.[c] Kəni mətəu-inu in təməhatətə əskasɨk e Uhgɨn lanəha, kəni Uhgɨn təməni pətɨgəm məmə in iətəmi əhruahru kəti, kəni nɨkin tagiən o nosiən rəhan natimnati. Kəni nati əpnapɨn məmə iətəmi u təmɨmɨs rəkɨs, mətəu noliən rəha nəhatətəiən rəhan in tətəghati əhanəh kəm tah.[d]
5 Kəni Inok təməhatətə əskasɨk e Uhgɨn, tol lanəha in təməsɨmɨsiən. Uhgɨn təmos rəkɨs in e nəhue nɨftəni u, məmə otuvən əpəha ilɨs e negəu e neai. Nətəmimi kəsoteh mɨniən, mətəu-inu Uhgɨn təmos rəkɨs in.[e] Mətəu nian Uhgɨn təməsos rəkɨs əhanəhiən, Uhgɨn təməgətun kəm in məmə nɨkin tagiən ohni. 6 Mətəu nəmə iətəmimi təsəhatətəiən e Uhgɨn, in təsoliən Uhgɨn nɨkin tagiən ohni, mətəu-inu nian iətəmi kəti tolkeikei məmə otuva o Uhgɨn,[f] in otəkeikei məhatətə məmə Uhgɨn tətatɨg, kəni mətətəou nətəmimi mɨn ko nətəm kotalkut o nəhruniən in.
7 Noa in təməhatətə əskasɨk e Uhgɨn. Tol lanəha, nian Uhgɨn təmatəni=pən natimnati mɨn kəm in aupən, iətəm nətəmimi kəsoteruh əhanəhiən,[g] Noa təmatɨsiai matol nəuian. Kəni in təmuvləkɨn negəu asoli kəti[h] məmə otosmiəgəh rəhan mɨn. E rəhan nəhatətəiən, təhmen əmə məmə Noa təmətakil nətəmimi. Kəni e rəhan nəhatətəiən, Uhgɨn təmol in təhruahru e nəhmtɨn.[i]
8 Epraham in təməhatətə əskasɨk e Uhgɨn. Tol lanəha, e nian Uhgɨn təmauɨn rəkɨs lan məmə otuvən e nɨtəni pɨsɨn kəti, in təmol nəuia Uhgɨn. Nɨftəni əha, Uhgɨn təməni əskasɨk rəkɨs kəm in məmə otəfən kəm in. Kəni Epraham təmiet, mətəu in təruru məmə tatuvən iə mɨne. 9 Təməhatətə əskasɨk e Uhgɨn lanəha, kəni mətatɨg e nɨftəni u iətəm Uhgɨn təməni əskasɨk aupən məmə otəfən kəm in.[j] Mətəu təmətatɨg ikɨn əha e nima tapolɨn əmə, təhmen e iapɨspɨs kəti. Kəni Aisək mɨne Jekəp iətəm Uhgɨn təməfən nəniəskasɨkiən u kəm lahal pəti, ilau mɨn kəmətuatɨg əmə e nima tapolɨn.[k] 10 Epraham təmol lanəha, mətəu-inu in tətəhtahnin məmə otuvən e taun kəti[l] iətəm nəukətɨn tiəkɨs, otətatɨg təfəməh.[m] Taun u, Uhgɨn təmol plan ohni, mol mak e nəmein muvləkɨn mələhu, kəni mɨnol rəkɨs tətatɨg.[n]
11 Serə təməhatətə əskasɨk e Uhgɨn nati əpnapɨn məmə in tɨnəpətauəhli agɨn, mətəu Uhgɨn təməfən nəsanəniən kəm in məmə in otemək. In təmələs nətɨn u, mətəu-inu in təməhatətə lan məmə otol nəniəskasɨkiən rəhan tuva miet pətɨgəm.[o] [p] 12 Epraham tɨnauəhli rəkɨs təsuvəhiən tɨmɨs,[q] mətəu nəuanɨləuɨs mɨn tepət kəmotsɨpən lan. Nati əpnapɨn məmə in iətəmimi kətiəh əmə, mətəu nəuanɨləuɨs mɨn əha rəhan, ilah tepət pɨk, təhmen əmə e məhau mɨn e neai mɨne nɨpəkɨl e nɨkalkalɨ nɨtəhi kəruru nafiniən.[r]
13 Nətəmi mɨn u, ilah kəmotəhatətə əskasɨk e Uhgɨn, mətəu nian kəmohmɨs, ilah kəməsotos əhanəhiən natimnati mɨn u iətəm Uhgɨn təməni əskasɨk məmə otəfən kəm lah.[s] Ilah kauteruh natimnati mɨn u məmə natimnati mɨn kautan isəu əhanəh o lah, mətəu nɨkilah tagiən məmə okoteruh.[t] Kəni ilah mautəni pətɨgəm məmə kautatɨg e nəhue nɨftəni u mətəu ilah kotəhmen əmə e iapɨspɨs mɨn əmə.[u] Nəhue nɨftəni u, səniəmə in imalah pəhriən ikɨn. 14 Nian nətəmimi kəutəghati lanəha, in tətəgətun əsas əmə, məmə ilah kəutəsal e imalah əhruahru ikɨn. 15 Rəhalah nətəlɨgiən təsɨtəlɨg-pəniən e nɨftəni rəhalah aupən, iətəm kɨnotəpəh rəkɨs. Nəmə nɨkilah təhti lanəha, kotəhrun nɨtəlɨgiən mɨn, mətəu təsoliən lanəha.[v] 16 Ilah kotolkeikei imalah ikɨ pɨsɨn kəti iətəm təuvɨr mapirəkɨs, inu e negəu e neai.[w] Kəni o nati u, in təsaulɨsiən[x] məmə okəni məmə in rəhalah Uhgɨn.[y] Kəni Uhgɨn təmol əpenə-penə rəkɨs e taun kəti[z] ikɨn əha o lah.
17-18 Epraham təməhatətə e nəniəskasɨkiən mɨn iətəm Uhgɨn təməni=pən kəm in. Kəni nəghatiən kəti iətəm Uhgɨn təməniəkɨs kəm in tol lanu, “Kəni okəni Aisək u məmə in nəuanɨləuɨs əhruahru rəham,[aa] kəni e Aisək u, oiəkol rəham nəuanɨləuɨs otepət otepət.” Mətəu e nəhatətəiən rəha Epraham, nian Uhgɨn təmek askəuvɨn in, in təməhtul maru əmə məmə tohamu nətɨn nəuan kətiəh əmə[bb] u Aisək məmə otol sakrifais lan kəm Uhgɨn.[cc] 19 Mətəu-inu Epraham nɨkin tətəhti məmə Uhgɨn təhrun noliən iətəmimi təmiəgəh mɨn e nɨmɨsiən.[dd] Kəni in təmos mɨn nətɨn, iuəkɨr əmə təhmen məmə in təmiəgəh mɨn e nɨmɨsiən.
20 Aisək təməhatətə əskasɨk e Uhgɨn, kəni tol lanəha, təməfaki məmə Uhgɨn otəhlman e nəuvɨriən rəhan tuvən kəm Jekəp mɨne Iso, mətəni pətɨgəm natimnati mɨn iətəm otəpanuva nian kəti.[ee]
21 Jekəp təməhatətə əskasɨk e Uhgɨn. Tol lanəha, nian iuəkɨr əmə in tɨmɨs, in təməfaki məmə Uhgɨn otəhlman e nəuvɨriən kəm nətɨ Josɨp mil.[ff] In təməfu kasɨkɨn, məhtul əməhli-əməhli, kəni in mətəni-vivi Uhgɨn.[gg]
22 Josɨp təməhatətə əskasɨk e Uhgɨn. Tol lanəha, iuəkɨr əmə in tɨmɨs, kəni in təmətəghati e nian nəuanɨləuɨs mɨn rəha Isrel kəpanohiet Ijɨp. Kəni in təmətəni rəkɨs əmə kəm lah məmə okotəhro e nɨkɨlkɨlin.[hh]
23 Tatə mɨne mamə rəha Mosɨs kəmuəhatətə əskasɨk e Uhgɨn. Tol lanəha, nian Mosɨs təmair,[ii] ilau kəmueruh məmə in suakəku təuvɨr kəti, kəni ilau kəmətuəhluaig lan o məuɨg kɨsɨl. Kəni ilau kəməsuəgɨniən e natgəhliən nəghatiən rəha kig.[jj]
24 Mosɨs təməhatətə əskasɨk e Uhgɨn. Tol lanəha, nian in təmol iahgin, kəni təməsolkeikeiən məmə okəni məmə in nətɨ pətan Ijɨp kəti u rəhan tatə in Fero, kig rəha Ijɨp.[kk] 25 In təməsolkeikeiən məmə otətatɨg e nagiəniən rəha təfagə tərah mətəu-inu nagiəniən rəha təfagə, in tətatɨg o nian əkuəkɨr əmə. In nɨkin təmagiən məmə otuvən məutatɨg ilah nətəmimi rəha Uhgɨn, mautətəu tərah ilah min ilah. 26 Nɨkin təmatəhti məmə nəmə nətəmimi okotaləh əmu[ll] in mətəu-inu in tətəhatətə e Krɨsto iətəm otəpanuva, kəni in ko təsaulɨsiən. In nɨkin otagiən təhmɨn mɨn o nati u tapirəkɨs agɨn məmə otatətəu təuvɨr e natimnati təuvɨr mɨn e nəmiəgəhiən əpəha Ijɨp.[mm] In təmatol lanəha mətəu-inu nian rəfin in tətəsal=pən o nətəouiən iətəm Uhgɨn otəfən kəm in.[nn]
27 Mosɨs in təməhatətə əskasɨk lanəha e Uhgɨn, kəni təmagɨm Ijɨp[oo] məsəgɨniən e kig u iətəm niəməha tatol pɨk. In təməseirairiən mɨtəlɨg, in təməkeikei matuvən, təhmen məmə inu tateruh Uhgɨn u, iətəm iətəmimi təseruhiən e nəhmtɨn.
28 Təməhatətə əskasɨk e Uhgɨn lanəha, kəni in təmətuəuin noliən lafet rəha Pasova. In təməni pətɨgəm kəm nəuanɨləuɨs mɨn rəha Isrel məmə okotəkeikei motorin=pən nɨra sipsip e doə e nimə mɨn rəhalah. Okotol lanəha məmə agelo iətəm Uhgɨn otahli=pa o nuhamuiən iətəmi,[pp] in otəsuhamuiən nenətɨlah mɨn u nəman,[qq] iətəm kəmotaupən motair.
29 Nəuanɨləuɨs mɨn rəha Isrel kəmotəhatətə əskasɨk e Uhgɨn. Tol lanəha, ilah kotəhrun nohapumɨniən e Nɨtəhi Ərarəuv, iətəm təməuəri, kəni kotaliuək lan təhmen əmə e nɨtəni asɨk. Mətəu nian nətəm Ijɨp kəmotalkut o nɨtəu-pəniən ilah, kəni nɨtəhi təmelərmin ilah, kəni kotamnɨm.[rr]
30 Nəuanɨləuɨs mɨn rəha Isrel kəmotəhatətə əskasɨk e Uhgɨn, kəni tol lanəha, ilah kotaliuək mohtəlau e nɨpai asoli e Jeriko. Nɨpai asoli u, kəmol e kəpiel. Ilah kəmautohtəlau, mautohtəlau e nɨpai asoli əha, motətəuarus nian səpɨn, kəni əmeiko nɨpai asoli u, tɨtəgɨt mɨmərɨs-mərɨs.[ss]
31 Rehap u, pətan e suaru, təməhatətə əskasɨk e Uhgɨn. Kəni tol lan əha, nɨkin təmagiən məmə otos suah mil u nəuanɨləuɨs mil rəha Isrel, iətəm kəmiəuva oneuən məmə okueruh kəni muəhrun vivi natimnati ikɨn. Ilau kəmiəuva e rəhan nimə.[tt] Kəni o nati u, nəuanɨləuɨs mɨn rəha Isrel kəməsotohamuiən pətan u nian ilah kəmotohamu nətəm ikɨn əha nətəm kəmotəhti nəuia Uhgɨn.[uu]
32 Mətəu ko iəsəniən tuvən təhmɨn. Ko iəsəghatiən təfəməh məni Kition,[vv] mɨne Pərak,[ww] mɨne Samsɨn,[xx] mɨne Jefatə,[yy] mɨne Tefɨt,[zz] mɨne Samuel,[] mɨne iəni mɨn. 33 Ilah u kəmotəhatətə əskasɨk e Uhgɨn, kəni tol lanəha, ilah kəmotol natimnati tepət. Ilah kəmotit nəuanɨləuɨs mɨn rəha Isrel məhuvən motəluagɨn ilah nətəm ikɨ pɨsɨn pɨsɨn mɨn, kəni mautol win e lah.[] Ilah kəmautol noliən əhruahru mɨn, kəni mautos natimnati təuvɨr mɨn iətəm Uhgɨn təməni-əskasɨk məmə otəfən kəm lah. Kəmotahtɨpəsɨg e nohlɨ laion mɨn məmə okəsotuniən ilah,[] 34 kəni ilah kəmotohapɨs nɨgəm asoli iətəm tatuəu,[] kəni ilah motagɨm rəkɨs e nətəm kotəni məmə okotohamu ilah e nau u nisə rəha nəluagɨniən.[] Ilah rəhalah nəsanəniən tɨkə, mətəu Uhgɨn təməfən nəsanəniən kəm lah.[] Kəni ilah kautol win e soldiə mɨn rəha nɨtəni pɨsɨn pɨsɨn mɨn.[] 35 Nɨpətan nəuvein əha ikɨn nətəm kotəhatətə əskasɨk e Uhgɨn, kəni tol lanəha Uhgɨn tatol nenətɨlah kotair=pa mɨn e nɨmɨsiən.[]
39 Nətəmimi mɨn u, ilah rəfin kəmotəhatətə əskasɨk lanəha e Uhgɨn, kəni in təməfən nərgɨn təuvɨr kəm lah.[] Mətəu ilah kəməsotos əhanəhiən nati u iətəm Uhgɨn təməni əskasɨk rəkɨs məmə otəfən kəm lah,[] [~69~] 40 mətəu-inu in tɨnol rəkɨs nəlpəkauiən kəti rəhan, məmə in otol təuvɨr mapirəkɨs kəm tah. Kəni e nətəlɨgiən rəhan, in tolkeikei məmə otɨlpɨn kitah min ilah u aupən, məmə kitah min ilah mɨn u əmə, otol pəti itah kotəhruahru agɨn.[~70~][~71~]
<- HIPRUS 10HIPRUS 12 ->-
a 2Kor 4:18
b Jen 1
c Jen 4:4-5
d Hip 12:24
e Jen 5:21-24
f Hip 7:19
g Hip 11:1
h Jen 6:13-22
i Jen 6:9
j Uək 7:5
k Jen 12:1-8
l Hip 12:22; 13:14
m Nəh 21:2,14
n Hip 11:16
o Suaru kəti mɨn rəha nəuhliniən nəghatiən u tol lanu. “Epraham təməhatətə əskasɨk e Uhgɨn, nati əpnapɨn Serə tɨnəpətauəhli rəkɨs. Mətəu Uhgɨn təməfən nəsanəniən kəm in məmə otol nərfɨn. In təmələs nətɨn u mətəu-inu Epraham təməhatətə e Uhgɨn məmə in otol rəhan nəniəskasɨkiən tuva miet pətɨgəm.”
p Jen 17:19; 18:11-14; 21:2
q Rom 4:19
r Jen 22:17
s Hip 11:39
t Mat 13:17
u Jen 23:4; Lev 25:23; Fɨl 3:20; 1Pitə 1:17; 2:11
v Jen 24:6-8
w 2Tim 4:18
x Mak 8:38
y Jen 26:24; 28:13; Eks 3:6,15
z Hip 11:10; 13:14
§11:17-18 Nati əpnapɨn nətɨn kəti mɨn u Ismael, rəhan slef təmələs, mətəu nətɨn u Aisək kətəni məmə in nəuan kətiəh əmə mətəu-inu Uhgɨn təməni rəkɨs aupən məmə otəfən kəm Epraham, kəni in nətɨ pətan əhruahru rəhan u Serə. Afin-to e Jon 3:16.
*11:17-18 Jen 22:1-10; Jem 2:21
dd Rom 4:21; Jon 5:21 ee Jen 27:27-29,39,40 ff Jen 48:1,8-22 gg Jen 47:31 hh Josɨp təməni məmə nian nətəm Isrel okautohiet Ijɨp, kotos nɨkɨlkɨlin məhuvən e nɨftəni Uhgɨn təməniəkɨs məmə otəfən kəm lah. Inu kətəgətun məmə Ijɨp səniəmə imalah əhruahru ikɨn. Jen 50:24,25; Eks 13:19; Jos 24:32 ii Eks 2:2 jj Eks 1:16,22 kk Eks 2:10 ll Hip 13:13 mm Luk 14:33 nn Hip 10:35 oo Eks 12:50-51 pp 1Kor 10:10 qq Eks 12:21-23 rr Eks 14:21-31 ss Jos 6:12-20 tt Jos 2:1-16 uu Jos 2:1,9-14; 6:22-25; Jemɨs 2:25 vv Jaj 6-8 ww Jaj 4-5 xx Jaj 13-16 yy Jaj 11-12 zz 1Saml 16:1,13 1Saml 1:20; 3:19–4:1 2Saml 8:1-3 Dan 6:22 Dan 3:19-27 Eks 18:4 2King 20:7; Jaj 16:28 Jaj 15:8 1King 17:22,23; 2King 4:36-37 Jer 20:2; 37:15 Jen 39:20 2Kron 24:21 1King 19:10; Jer 26:23 2King 1:8 1King 18:4; 19:9 Hip 11:2,4 E fes 33 kitah koteruh məmə nətəmi mɨn u nəuvein kəmautos natimnati təuvɨr mɨn iətəm Uhgɨn təməni əskasɨk məmə otəfən kəm lah. Mətəu nəniəskasɨkiən kəti əha ikɨn iətəm kəsotos əhanəhiən. Ilah kotəsal=pən o nian iətəm Uhgɨn otahli=pa Krɨsto tuva, mətəu ilah u, kəməsotehiən e rəhalah nəmiəgəhiən, ~69~ Hip 11:13; 10:36 ~70~ Nəh 6:11; Hip 2:10 ~71~ Suaru kəti mɨn rəha nəniən “məmə kitah min ilah mɨn u əmə, otol pəti itah kotəhruahru agɨn,” tol lanəha, “məmə kitah min ilah mɨn u, okotətəuarus əhmen əhmen əmə mak e naunun naiuiən.”